ഷാര്‍ജ : ഷാര്‍ജ രാജ്യാന്തര പുസ്തകമേളയില്‍ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന മദ്രസ നേരില്‍ കണ്ടാസ്വദിക്കാം. പുസ്തകമേളയിലെ പ്രവേശന കവാടത്തോട് ചേര്‍ന്നുള്ള ഹൗസ് ഓഫ് വിസ്ഡത്തിന്റെ പവലിയനിലാണ് വെര്‍ച്വല്‍ വിന്റോയിലൂടെ മദ്രസ കാണാന്‍ അവസരമുള്ളത്. യുനെസ്‌കോയും ഗിന്നസ് വേള്‍ഡ് റെക്കോര്‍ഡുകളും അംഗീകരിച്ച മൊറോക്കോയിലെ അല്‍ഖറവിയ്യിന്‍ സര്‍വകലാശാലയ്ക്ക് കീഴിലാണിത്. വടക്കന്‍ മൊറോക്കോയിലെ ഫെസില്‍ എഡി 857 നും 859 നും ഇടയില്‍ സ്ഥാപിതമായ ‘ലോകത്തിലെ തുടര്‍ച്ചയായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള ഉന്നത പഠന സ്ഥാപനം’ ഈ വിന്റോയിലൂടെ കാണാനാകും. ഫാത്തിമ ബിന്‍ത് മുഹമ്മദ് അല്‍ഫിഹ്‌രിയ ഒരു പള്ളിയായി ആദ്യം സ്ഥാപിച്ചു. പിന്നീട് 1963ല്‍ മൊറോക്കോയുടെ ആധുനിക സ്‌റ്റേറ്റ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി സിസ്റ്റത്തില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്തി. പുസ്തകമേളയിലെത്തുന്ന സന്ദര്‍ശകര്‍ക്ക് അല്‍ഖറവിയ്യീന്റെ പൈതൃകത്തിന്റെ വിവിധ വശങ്ങളും അറിവ് സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും തലമുറകളിലുടനീളം പങ്കിടുന്നതിലും അതിന്റെ പങ്കും കാണാനുള്ള വെര്‍ച്വല്‍ സംവിധാനമുണ്ട്. അല്‍ഖറാവിയ്യിന്‍ ലൈബ്രറി അപൂര്‍വ്വമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതികളുടെ ശേഖരത്തിന് പേരുകേട്ട അറബ് ലോകത്തെ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള ലൈബ്രറികളിലൊന്നാണ്. നൂറുകണക്കിന് വര്‍ഷങ്ങള്‍ പഴക്കമുള്ള അമൂല്യമായ കയ്യെഴുത്തുപ്രതികളുടെ ഡിജിറ്റല്‍ പകര്‍പ്പുകള്‍ സന്ദര്‍ശകര്‍ക്ക് കാണാന്‍ കഴിയും. അവയില്‍ ഹിജ്‌റ മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ വിശുദ്ധ ഖുറാന്‍, വലിയ കൂഫിക് ലിപിയില്‍ മാന്‍ കടലാസ്, അറബിയിലേക്കുള്ള ബൈബിളിന്റെ പുരാതന അന്‍ഡലൂഷ്യന്‍ വിവര്‍ത്തനം, അബു ഇസ്ഹാഖ് അല്‍ഫസാരിയുടെ കിതാബ് അല്‍സിയാര്‍ എന്ന കൈയെഴുത്തുപ്രതി എന്നിവയും ഉള്‍പ്പെടുന്നു. 1200 വര്‍ഷത്തിലേറെയായി സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും ഉണ്ട്. മസ്ജിദില്‍ നിന്ന് മദ്രസയിലേക്കുള്ള അല്‍ഖറാവിയ്യിന്റെ ചരിത്രപരമായ മാറ്റങ്ങള്‍ ദൃശ്യമാക്കുന്ന ഡിജിറ്റല്‍ ഡിസ്‌പ്ലേകളുമുണ്ട്. വെര്‍ച്വല്‍ റിയാലിറ്റി ഹെഡ്‌സെറ്റുകള്‍ ഉപയോഗിച്ച്, സന്ദര്‍ശകര്‍ക്ക് അല്‍ഖറാവിയ്യിന്റെ വ്യതിരിക്തമായ ഇസ്‌ലാമിക വാസ്തുവിദ്യ വ്യക്തമായി കാണാനാവും. പച്ച താഴികക്കുടങ്ങള്‍, സങ്കീര്‍ണ്ണമായ കൊത്തുപണികളുള്ള തടി മിഹ്‌റാബ്, മധ്യ മുറ്റത്തെ ജലധാര എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നു.
